• bildiğimiz gibi ispanyollar orta çağdan itibaren dünya tarihine önemli izler bırakmış bir millet. dünya tarihindeki önemlerini özellikle coğrafi keşiflerle görüyoruz. özellikle güney amerika'da inanılmaz bir sömürge imparatorluğu kurdular. bugün de ispanya hem mimarisi ile, hem sıcakkanlı insanlarıyla, hem de muftağıyla dünya kamuoyunun takip ettiği bir ülke. ancak ispanya, bugün bir almanya, fransa, ingiltere hatta italya değil. yine bugün için konuşacak olursak, ispanya'yı uluslararası meselelerde hiç görmüyoruz. ha diyebilirsiniz ki "onlar akdeniz insanı, takmazlar öyle siyaseti miyaseti" e tamam da fransa ve italya'da akdeniz ülkeleri, üstelik latince gibi ortak ataları var ama onlar her konuda dünyada etkili ülkeler. gerek mülteci meselelerinde, gerek enerji meselelerinde gerekse diğer çetrefilli meselelerde italya ve fransa, hem akdeniz ülkeleri hem de latince'nin ve roma'nın mirasçıları olarak varlar. yani özellikle ispanya ve italya'yı ayrıştıran pek fazla doğal etken yok. ancak, ispanya, söz gelimi 1. dünya savaşında bile yok. ha elbetteki savaşta olmamaları doğrudur ve güzeldir ama savaşta olmamaların nedeni etkisiz olmaları olmuştur. 2. dünya savaşında da yoklar. yani son 100 yılda adamların dünyaya mâl olan tek konuları* iç savaş ve franco. günlerdir ciddi ciddi merak ediyorum bu ani gerilemelerine hatta silinmelerine neler sebep oldu diye. fransızlar, almanlar, ingilizler ve kısmen italyanlar avrupa dışında da kendi politik alanlarını yarattılar ve avrupa dışındaki ülkelerle hem ilişki içinde oldular hem savaştılar. ancak dünyanın görmüş olduğu en büyük sınırlardan birine ulaşan bir imparatorluk kurmalarına rağmen ispanyollar, hızla ingilizlerin, almanların, fransızların ve hatta italyanların gerisine düştüler.* illa askeri güç anlamında demiyorum bakın. bilim, sanat, felsefe ve edebiyat da buna dahil. rönesans döneminden başlayarak onlarca italyan ressam veya müzisyen sayabiliriz. onlarca fransız edebiyatçı, alman düşünür, ingiliz iktisatçı sayabiliriz ama ispanyol sayamayız. saysak da tek tük. batı dünyasının sonraki sıçrama evrelerinde neredeyse hiç ispanyol etkisi yok. mesela 18. yüzyılın aydınlanma ortamında ingilizler yoğun olarak iktisatta olmak üzere sosyal bilimlerde var; almanlar felsefede var; fransızlar da yine felsefe ve edebiyat gibi alanlarda dünyaya önemli eserler bıraktılar. ama ispanyollar yok. elbetteki insani gelişme olarak diğerlerinden gözle görülür biçimde geri değiller. ancak makro düzeyde bakarsak diğer komşularından geri kaldıkları aşikar. o hâlde soru şu: bu adamlar neden yüzlerce yıldır bilimde, felsefede ve sanatta diğer avrupalıların gölgesinde kalmışlardır. neden dünya siyasetinde yoklar? teşekkürler.

    bildiğim kadarıyla bir şeyler yazmaya çalıştım ama bu konulara çalışan tarihçi yazarlardan entry'ler görmek isteriz. bilgi yanlışlığım varsa tarihçi yazarların bilgilendirmelerini seve seve dinlerim.

    mecburi istek: bu başlıkta entelektüel yazarlar olsun; bilgilendirsinler. troller olmasın. lütfen.

    edit: bir yazar arkadaş dali, picasso gibi sanatçı örnekleri vermiş. doğrusu yazar haklı. entry'yi yazarken bu ressamları unuttum*yine de genel tezi değiştirmez; dali, picasso ya da gaudi gibi isimler tarihsel figürlerdir ama tek tük çıkmışlardır. arjantin de çok büyük sporcular yetiştirmiştir ama güçsüz ve fakir bir ülkedir.
  • bunu ben de düşünmüştüm. entellektüel değilim ama sanırım katolik oldukları için. dine yobazca sarılan ülkeler gelişmemeye mahkumdur.
  • ispanya’nın hangi alanda geri kaldığını düşündürten zırva.

    madrid, den haag ve berlin’de hatırı sayılır süre yaşadım. içlerinde en medeni, kendini en güvende hissettiren yer madrid’ti. siz neyin kafasını yaşıyorsunuz.?
  • (bkz: akdeniz)

    havasından mı, suyundan mı bilmem ama akdeniz'e kıyısı olup da adam olmuş hiçbir ülke yok. bi istisna israil var. onlar da ekonomik, teknolojik olarak iyi gibiler ama alayı ruh hastası. hem de etkilenecek kadar çok olmadılar oralara geleli.
  • (bkz: ortega y gasset)
    (bkz: tarihsel bunalim ve insan)
  • sebepleri yeterince açıklanmış. katolikliğin etkisi az olan geri kalmadır.

    özet: enflasyon, taht meseleleri, kralların niteliksizliği (tek adam rejimi, o tek adam tırtsa 30-40 sene gitti demektir), diğer yükselen güçlerden farklı bölgelerde aldığı darbeler, toplumdaki tutuculuk, burjuva sınıfının gelişememesi.

    buna ek olarak gelişim ingilterede en yoğun oluyor.buna ne kadar yakın ve ilişkideysen o kadar etkilenirsin. mesela iranın türkiye geri kalmasının bir sebebi de konumudur. biz kaynağa daha yakın ve ilişkide olduk sürekli. örneğin burada avrupa insan hakları diye bir kavram var (imza da attık), iran'da bahset sen ne diyon derler.

    ayrıca bu konuyu iyi anlamak için ingiltere nasıl gelişti onu da anlamak lazım.

    son olarak başlıkta ispanya tarihte neden geri kaldı diye sorguluyor, şuanı kast etmiyor. bazıları ispanya geri değil demiş, lakin ab öncesi fakir olan bir ülkeydi. ve bazı alanlarda hala geridir. mesela 100k kişide üretilen patent ve bilimsel makale sayı ve niteliğinde.

    ör: https://www.cityam.com/…s-35-times-more-patents-uk/
    isveç ve almanya 8'e katlamış. data 2015, daha sonraki yıllarda benzer.
  • ingiltere lobisi diyolar
  • yine bazı batı seviciler halk ile devleti karıştırmış. lan oğlum bak siyaset bilmiyorsan bir araştır, bir başlığı doğru oku. "ispanya'nın" diyor, "ispanyolların" değil. ispanyollar medeni diye bu ispanya'yı gelişmiş yapmaz, öyle bir şey yok. herifler sanayide geri, siyasette geri, ekonomide geri; akıllara sadece müzik, futbol ve mutfağını kazandırabilmiş günümüz bir akdeniz ülkesi işte. "ispanyollar medeni, demek ki ispanya gelişmiş!" bak bak düz mantığa bak. sike sürülecek akıl yok bunlarda.
  • (bkz: ispanya veraset savaşı)
    (bkz: napolyon savaşları)
  • avrupa'da kapitalist donusumler yasanirken guclu bir monarsiye sahip olmasi. atlantik ticaretinde yer almasina ragmen elde ettigi kapital ile yeni bir kapitalist burjuva sinifi dogurmamasi. bunun yerine hali hazirda guclu olan monarsiyi daha da guclendirmesi. ayni konumdaki ingiltere ve hollanda ise atlantik ticareti ile dogan zenginligi yeni olusan bir kapitalist sinifin insasinda kullaniyordu.

    ornegin toledo sahrinden bir manzara sunalim:
    https://www.alamy.com/…o-construction-94496511.html

    ingiltere ve hollanda getirdigi altinlarla ticaret yaparken ispanyollar toledo'da altindan binalar (saraylar, kiliseler) dikiyordu.

    genellersek ulkelerin ya da topluluklarin zenginlesmesi (net kapital transferi) beklendigi gibi halkin daha ozgur ve zengin olmasini getirmiyor. bu tip kapital akislari var olan sinif iliskilerini guclendiriyor. bu da bazen ispanya'da oldugu gibi ulkenin yeni gelen zenginligi kullanamamasina yol aciyor.

    bugun bahsettigimiz "orta sinif tuzagi" denilen sey de bu yasananla benzerlik tasiyor.

    ispanya tabii ki fakir bir ulke degil ama avrupa'nin bir zamanlar en buyuk gucu iken su anda butun kuzey ve bati orta avrupa ulkelerinden daha fakir. dunya politikasindaki yeri almanya ve fransa gibi ulkelere nazaran zayif.
hesabın var mı? giriş yap